Nie tylko roszczenie o podział majątku dorobkowego nie przedawnia się, ale także rozliczenie poszczególnych operacji małżonka niekorzystnych dla drugiego.
Przy wycenie składających się na dzielony majątek dorobkowy nieruchomości obowiązują ogólne zasady korzystania z rzeczoznawców i aktualnych operatów. To sedno niedawnego postanowienia Sądu Najwyższego.
– Jest to praktyczny werdykt – mówi Rafał Wąworek, adwokat. – Nie raz, nie dwa dopiero w czasie posiedzenia sądu ujawniały się dyspozycje małżonków dotyczące wspólnego majątku, których legalność była skutecznie kwestionowana.
Stare transakcje można rozliczyć jeszcze podczas podziału majątku dorobkowego
Podział sprzedanego
Taka kwestia wynikła także w sprawie o podział majątku wspólnego z wniosku Marty S., przy uczestnictwie Mariusza S. Jego lwią część stanowiła zabudowana nieruchomość, którą sąd rejonowy przyznał byłej żonie. Wartość jej, posiłkując się opiniami dwóch biegłych, określił na 380 tys. zł. Drugą część majątku stanowiła wartość sprzedanej przed kilkoma laty przez męża innej nieruchomości, oszacowanej na 620 tys. zł. Jak się okazało, należała ona do majątku wspólnego małżonków S. Ponieważ pieniądze za tę drugą nieruchomość zainkasował w swoim czasie mąż, sąd rejonowy zasądził od niego na rzecz byłej żony spłatę – ok. 100 tys. zł.
Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim utrzymał orzeczenie, nieco zmieniając tylko kwoty.
Mąż odwołał się do Sądu Najwyższego. Po pierwsze, miał wątpliwość, czy żona może się domagać rozliczenia dokonanej przed prawie 10 laty przez męża sprzedaży nieruchomości (w tym wypadku na rzecz siostry). Po drugie, czy tego rodzaju roszczenie nie przedawniło się.
Mąż zakwestionował też wyceny nieruchomości, bo od ich sporządzenia minął ponad rok. Podstawą ustaleń sądów stanowiły wyceny rzeczoznawców sporządzone odpowiednio w marcu 2009 r. i lipcu 2010 r., zatem w już w chwili wydawania wyroku przez sąd rejonowy we wrześniu 2011 r. były nieaktualne.
Sąd Najwyższy wskazał w uzasadnieniu, że zgodnie z art.: 149 i 156 ustawy o gospodarce nieruchomościami uregulowane w niej zasady określania wartości nieruchomości stosuje się do wszystkich nieruchomości, bez względu na ich rodzaj, położenie i przeznaczenie, a także bez względu na cel wyceny, poza scalaniem i wymianą gruntów. Oszacowania powinien dokonać rzeczoznawca w formie operatu, który może być wykorzystywany przez 12 miesięcy od daty jego sporządzenia.
Prawo do rozliczenia
– Już z tego powodu należało uchylić orzeczenie sądu okręgowego – uzasadniał Grzegorz Misiurek, sędzia SN.
W kwestii roszczenia o rozliczenie równowartości sprzedanej przez męża nieruchomości SN uznał, że nie ulega ono przedawnieniu.
– Skorzystaniu z przedawnienia w takim sporze sprzeciwiają się też zasady współżycia społecznego (art. 5 kodeksu cywilnego). Poza tym takie uszczuplenie majątku wspólnego można potraktować jak działanie prowadzące do bezpodstawnego zubożenia małżonka (art. 405 k.c.), a w tym wypadku jest dziesięcioletni okres przedawnienia.
Zdaniem prof. Jacka Góreckiego, specjalisty od prawa spadkowego z Uniwersytetu Śląskiego, wyraźną podstawę do tego, że nie wygasają roszczenia o rozliczenie poszczególnych operacji małżonków przeprowadzonych w trakcie małżeństwa można znaleźć w art. 121 ust. 3 k.c. Mówi on, że nie rozpoczyna się, a ulega zawieszeniu rozpoczęty bieg przedawnienia roszczeń małżonka przeciwko drugiemu małżonkowi przez czas trwania małżeństwa.
sygnatura akt: II CSK 546/12